Je had beroepsmolenaars en je hebt vrijwillige-molenaars. De eerste categorie verdiende zijn brood met behulp van de windmolen en toen dat oude ambacht langzaam maar zeker verdween, kwam een nieuw soort molenaar naar voren, die op vrijwillige basis en uit liefde voor die fascinerende wiekendragers molens ging bedienen en vooral in stand probeert te houden. Jan Wüst was zo’n vrijwillig-molenaar van het eerste uur; van jongs af aan gefascineerd door molens en (draai)orgels.

 

Spelenderwijs

Jan werd geboren op 11 augustus 1942 in het gezin van de Dokkumer klompenmaker en koopman Clemens Christiaan Wüst en Liesbeth Covers. Hun huis stond niet ver van de molens ‘De Hoop’ en ‘Zeldenrust’ in de Dokkumer binnenstad. “Die draaiende molen boeide mij vanaf het begin, maar we mochten er nog niet in, totdat we een jaar een jaar of zes waren, toen werd het al wat beter’, vertelde Jan mij nog vorig jaar, tijdens een interview voor het Groot Fries Molenboekdeel 2. De Broekema’s hadden direct in de gaten dat die kleine Jan veel plezier beleefde aan hun molen. Popke Broekema legde uit hoe de molen werkte en zei dan: “Kyk, nou gebeurt er dit en at ik dàt skúfke opendoën, dan mut er dàt earst wear leegmale ... en dan mocht Jan zo’n schuif bedienen en dat scheelde de molenaar weer een trap oplopen. Zo leerde hij spelenderwijs de molen kennen.


Op school ontmoette hij Henk Kingma uit Easternijtsjerk, die net als hem gek op molens was. De jongens waren altijd bij de molens te vinden en jaren later wist Jan nog zeer gedetailleerd te vertellen over alle verbouwingen en aanpassingen aan de Dokkumer molens door de jaren heen. Ook bij molenaar Van Tilburg op de Vleesmarkt kwam hij veel over de vloer. Later werd Jan orgelbouwer en kon hij van hout de mooiste molenmodellen bouwen.


We kinne moalenaars wurde!

In de jaren 70 stond in de krant dat vrijwillige molenaars les konden krijgen en dat bracht Jan op een idee: ‘Toen hew ik teugen myn skoalkameraad Henk Kingma seid: Henk, we hè nou de kâns; we kinne nou moalenaars wurde!’ Beroepsmolenaars Goffe Brouwer uit Eanjum en Joannes van Tilburg uit Dokkum voelden er wel voor om ‘nieuwe’ molenaars op te leiden. Vanaf toen werd er op de molens in Eanjum en Holwert lesgegeven.

Op 18 december 1976 was het eerste molenaarsexamen van het Gild Fryske Mounders en slaagden Jan en Henk als eerste vrijwillige molenaars van Friesland; in december 2016 hebben we in de molen van Eanjum uitgebreid bij hun 40-jarig jubileum stil gestaan. Vanaf 1993 was Jan namelijk vrijwillig molenaar bij de Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel (nu opgegaan in Noardeast-Fryslân). Elke woensdagmiddag en zaterdag (!) reisde hij vanuit zijn woonplaats Leeuwarden met de bus naar Eanjum om daar de molen te laten malen. Ook op de andere molens in Noardeast-Fryslân en onze molenaarsavonden was hij een graag geziene gast, die altijd wel een mooi verhaal of bijzondere anekdote te vertellen had.


De wiekendragers in Noardeast-Fryslân stonden begin mei dan ook allemaal een week in de rouwstand, want een goede molenvriend, Jan Wüst, is niet meer; overleden op – alsof het zo moest zijn – Nationale Molendag! We zullen voortaan op elke molendag even aan hem denken en wensen de familie Wüst veel sterkte met dit verlies.

Warner B. Banga